در بیشتر موارد می بینیم که بسیاری از دانشجویان، در مورد ترتیب نام نویسندگان در انواع مقالات خود دچار تردید و بی اطلاعی هستند. در ابتدا می خواهم به مفاهیم پایه بپردازم و در ادامه به پرسش های زیر به شکل موردی پاسخ خواهم داد:
تقسیم بندی امتیاز مقاله بین نویسندگان
– آیا نام استاد راهنمای انجام پایان نامه یا مقاله حتما باید در ابتدا باشد؟ – الزاما نفر اول همان نویسنده ی مسئول است؟ – نام همکاران به چه ترتیبی مطرح می شود؟ – استاد مشاور به عنوان چندمین نویسنده است؟ – اینکه نام من در نویسندگان چندم باشد در رزومه ام چه تاثیری دارد؟ – امتیاز مقاله چگونه بین نویسندگان مقاله تقسیم می شود؟
نویسنده کیست؟
نویسنده ی مقاله، فردی است که در تحقیق یا پژوهش مورد نظر، بخشی از کار علمی و پژوهشی را برعهده داشته است. تمامی نویسندگان باید دارای شرایط زیر باشند تا نامشان جزء نویسندگان مقاله ذکر شود: ۱- تحقیق و پژوهش: فرد مورد نظر در بخش های مربوط به ایده پردازی، طراحی نقشه ی راه، اجرای علمی یا تحلیل و نتیجه گیری در مقاله نویسی نقش مثبت ایفا کرده باشد. ۲- نگارش و تالیف: فرد مورد نظر می بایست در تهیه ی مقاله، نکارش، ویرایش یا پیش نویس متن آن نقش داشته باشد. ۳- تائید علمی: فرد مورد نظر با نظارت و تائید پیش نویس مقاله، برای ارسال آن به نشریات تقدام کند. نکته: صرف کار مدیریتی، جمع آوری اطلاعات، سرمایه گذاری و یا نظارت بر گروه تحقیقاتی، دلیل بر کسب عنوان نویسنده ی مقاله را ندارد.
نویسنده راهبر (Lead Author) کیست؟
مقالاتی که با همکاری چندین نویسنده انجام می شوند، لازم است یکی از نویسندگان به عنوان نویسنده ی راهبر انتخاب شده تا علا وه بر اینکه جزء نویسندگان مقاله است، مسئولیت نگارش پیش نویس مقاله و پیگیری های بعدی مربوط به اخذ پذیرش و چاپ مقاله را برعهده دارد. توجه داشته باشید که نویسنده ی راهبر حتما مدیر پروژه یا جزء ارکان اصلی پژوهش نیست و مسئولیت های زیر را بر عهده دارد: ۱- نگارش و تالیف: لیستی از نام نویسندگان مقاله را با توجه به معیارهای گفته شده، تهیه می کند. ۲- تائید پیش نویس: نویسنده ی راهبر، پیش نویس مقاله را نگارش کرده و برای سایر نویسندگان ارسال می کند تا نظرات سایر نویسندگان را جویا شود. ۳- تائید علمی: نویسنده ی راهبر مسئول یکپارچگی پژوهش، کامل و دقیق بودن تنایج و صحت تحلیل هاست.
نویسندگان همکار
نویسندگان همکار چه مسئولیتی دارند: ۱- توافق خود را مبنی بر درج نام خود به عنوان نویسنده ی مقاله اعلام می کنند. ۲- نظر خود را درباره ی پیش نویس آماده شده اعلام می دارند. ۳- صحت علمی مقاله را تائید می کنند. افرادی که با توجه به معیار های گفته شده خود را حائز کسب عنوان نویسنده ی مقاله و نویسنده ی همکار نمی دانند لازم است از این گار صرف نظر کنند.
چه کسانی نمی توانند نویسنده ی مقاله باشند؟
۱- از منظر اخلاق در پژوهش، جایز نیست از نام افراد و شهرت آن ها برای بخشیدن اعتبار به مقاله استفاده کرد. ۲- برای اعتبار بخشی و یا هدیه به فرد یا افرادی، نمی بایست نام آن ها را به عنوان نویسنده ذکر کرد. ۳- هر فردی که مشمول شرایط ذکر شده به عنوان نویسنده ی مقاله نیست، نمی بایست نامش در کنار نویسندگان قرار گیرد.
ترتیب نویسندگان چگونه باید باشد؟
در نهایت اینکه ترتیب نام نویسندگان یک مقاله چگونه باید باشد، به برآیند نظر گروه نویسندگان بستگی دارد. سناریو های رایج دیگر: ۱- احترام به استاد! بسیاری از دانشجویان معمولا در مقالاتی که از پروژه های تحقیقی یا پایان نامه کارشناسی ارشد خود استخراج می کنند، به دلیل احترام به استاد راهنما، نام استاد را به عنوان اولین نام ذکر می کنند و بعد نام خود. ۲- احترام استاد به دانشجو! برعکس مورد اول، بسیاری از اساتید معتقدند که به دلیل زحمات دانشجو برای انجام پایان نامه و مقاله اش، نام دانشجو، اولین نام و نام استاد بعد از آن به عنوان نویسنده ی مسئول آورده شود. ۳- ارجحیت میزان مشارکت بسیاری از محققین بر این باورند که بهتر است نام نویسندگان مقاله به ترتیب میزان بیشترین مشارکت افراد در پژوهش انجام شده، ذکر شود. ولی اگر نتوان با این معیار ترتیب نام نویسندگان را مشخص کرد، بهترین راه به ترتیب حروف الفباست. ۴- گروه بندی: در مقالاتی که دو گروه از دانشجویان و اساتید قرار دارند، ابتدا گروه دانشجویان و سپس نام اساتید دانشگاهی ذکر می شود.
اینکه نام من در نویسندگان چندم باشد در رزومه ام چه تاثیری دارد؟ اینکه نام شما چندمین نفر در مقاله باشد، تاثیری در عدد H-index شما ندارد.
امتیاز چگونه بین نویسندگان مقاله تقسیم می شود؟
توجه به نحوه ی امتیاز دهی به نویسندگان مقاله از سه جهت حائز اهمیت است: 1- انتخاب دانشجوی نمونه توسط دانشگاه 2- مصاحبه دکتری 3- اعضای هیئت علمی دانشگاه ها در دانشگاه ها و مراکز علمی مختلف نحوه ی امتیاز دهی متفاوت است اما از جدول زیر در حالت کلی کمک می گیرند:
تعداد نویسندگان سهم هر نفر از امتیاز محاسبه شده در مقاله نفر اول نفر دوم نفر سوم نفر چهارم نفر پنجم ۱ ۱۰۰% ۲ ۹۰% ۶۰% ۳ ۸۰% ۵۰% ۵۰% ۴ ۷۰% ۴۰% ۴۰% ۴۰% ۵ ۶۰% ۳۰% ۳۰% ۳۰% ۳۰% بیشتر از ۵ نفر ۵۰% ۱۲۵% تقسیم بر تعداد سایر نویسندگان امتیاز نویسنده اول و مسئول
توجه به این نکته ضروری است که بین نویسنده ی اول و نویسنده ی مسئول تفاوت وجود دارد و امتیاز مشابه ندارند. نویسنده ی اول، مسئول مقاله و مدیر پژوهش صورت گرفته است و جایگاه بالاتری دارد. اما نویسنده ی مسئول تنها مسئول مکاتبات برای انتشار مقاله در ژورنال است. مثلا مسئول ارسال مقاله به مجلات تامسون است. برای کسب بیشترین امتیاز، ترتیب اسامی نویسندگان چگونه باشد؟ برای امتیاز هرچه بیشتر، بهتر است تعداد نویسندگان مقاله کمتر باشد. البته در بسیاری موارد دیده شده که پژوهشگران بزرگ و صاحب نظر نیز به شکل گروهی مقاله ای را منتشر می کنند چرا که هدف این افراد نشر بی توقع علم در دنیا است.
